Taşınmaz hukuku, tapuya kayıtlı olan arazi, arsa, bina gibi taşınmaz mallarla ilgili hakları ve bu hakların nasıl kazanılıp devredileceğini düzenleyen hukuk dalıdır. Bu alan, hem medeni hukukun hem de kamu hukukunun kesiştiği önemli bir disiplindir.
Taşınmazların Hukuki Tanımı
Taşınmaz, yerinden oynatılamayan veya yer değiştirmesi mümkün olmayan mallardır. Türk Medeni Kanunu’na göre taşınmazlar şunlardır:
Arazi
Tapu kütüğüne ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar
Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler
Taşınmaz Üzerindeki Haklar
Taşınmazlar üzerinde sahip olunabilecek başlıca haklar şunlardır:
Mülkiyet hakkı: Taşınmazı kullanma, yararlanma ve tasarruf etme hakkıdır.
İrtifak hakkı: Başkasına ait taşınmazdan belli bir şekilde yararlanma hakkıdır.
Rehin hakkı: Taşınmazın teminat olarak gösterilmesidir. (ipotek gibi)
Şufa hakkı (önalım): Ortak mülkiyet durumlarında, hissedarlardan birinin payını satması durumunda diğer hissedarın öncelikli alma hakkıdır.
Tapu Sicili ve Tescil
Taşınmazlar üzerindeki hakların kazanılması veya sona erdirilmesi tapu siciline tescil ile mümkündür. Tapu sicili, taşınmazlara dair hukuki durumların aleniyetini sağlar. Kural olarak, taşınmaz üzerindeki haklar ancak tapuya tescil ile geçerli olur.
Kamulaştırma ve Devlet Müdahalesi
Kamu yararı nedeniyle özel mülkiyetteki taşınmazların devlet tarafından bedeli karşılığında alınmasına kamulaştırma denir. Anayasa, kamulaştırmanın sadece kamu yararı amacıyla ve peşin ödeme şartıyla yapılabileceğini belirtir.
Taşınmaz Hukukunda Dava Türleri
Taşınmaz hukuku kapsamında sıklıkla karşılaşılan dava türleri şunlardır:
Tapu iptal ve tescil davaları
Ecrimisil (haksız işgal tazminatı) davaları
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davaları
Sınır tespiti davaları
Müdahalenin men’i (engel olma) davaları
